Bayley-III-NL | Bayley Scales of Infant and Toddler Development - Third Edition - NL

Onderstaande recensie is geschreven door:

Merel ter Beek
bestuurslid Sectie Het Jonge Kind (NIP)

Inleiding
De Bayley-III-NL is de Nederlandstalige bewerking van de Bayley Scales of Infant and Toddler Development-Third Edition. Deze Third Edition is de herziene versie van de Bayles Scales of Infant and Toddler Development-Second Edition (BSID-II). Aan de hand van een grootschalig onderzoek onder een zorgvuldig samengestelde steekproef, representatief voor de Nederlandse populatie, is de Amerikaanse versie van de Bayley-III genormeerd voor de Nederlandse populatie. Resultaat is de Bayley-III-NL, een individueel af te nemen instrument dat de ontwikkeling van jonge kinderen in de leeftijd van 1 tot 42 maanden oud beoordeelt. De Bayley-III-NL geeft een heldere beschrijving van de sterke en minder sterke punten in de ontwikkeling van een kind op verschillende domeinen. Als zodanig kan dit instrument worden gebruikt als onderdeel van (multidisciplinair) onderzoek bij vermoedens van een ontwikkelingsachterstand, om een interventieprogramma op te zetten en vervolgens te evalueren, maar ook als onderdeel van het onderzoek bij het vermoeden van een ontwikkelingsstoornis (vb. autisme spectrum problematiek). 

Ten opzichte van de BSID-II is de Bayley-III-NL uitgebreid met items die gebaseerd zijn op nieuwe bevindingen uit onderzoek en theorievorming op het gebied van de ontwikkeling van jonge kinderen. Ook nieuw is de toevoeging van een Taalschaal, waarmee taalbegrip en taalproductie worden gemeten; en de opdeling van de motorische schaal in de subschalen Fijne Motoriek en Grove Motoriek. Er is kritisch gekeken naar de mentale schaal; items uit de mentale schaal die volgens experts primair de taalvaardigheid of fijne motoriek beoordelen zijn verplaatst naar de Taalschaal en de subschaal Fijne motoriek. De mentale schaal wordt in de nieuwe editie het onderdeel Cognitie genoemd. Hierdoor bestaat de Bayley-III-NL uit drie onderdelen die door de testleider worden afgenomen. Het onderdeel Cognitie bevat items waarmee de cognitieve informatieverwerking beoordeeld kan worden. De Taalschaal bestaat uit de onderdelen Taalbegrip en Taalproductie. De items van de subtest Taalbegrip meten onder meer het preverbale gedrag, de ontwikkeling van de woordenschat en het verbale begrip in het sociale verkeer. De items van de subschaal Taalproductie meten de preverbale communicatie, ontwikkeling van de woordenschat en de morfosyntactische ontwikkeling (vb. gebruik van meerwoordzinnen, meervoudsvormen en tijdvervoegingen). De Motoriekschaal tenslotte bestaat uit de subtests Fijne Motoriek en Grove Motoriek. Met de subschaal Fijne Motoriek wordt het reiken en grijpen, de perceptueel-motorische integratie, de motorische planning en de snelheid gemeten. Met de subschaal Grove Motoriek worden de bewegingen van de ledematen en de romp beoordeeld. Naast de onderdelen die door de testleider worden afgenomen kan door ouders of verzorgers een vragenlijst worden ingevuld met betrekking tot de sociaal emotionele ontwikkeling en het adaptief gedrag.

Tenslotte is er de Special Needs Addition (SNA), een aanvulling op de Bayley-III-NL speciaal bedoeld voor kinderen met een verwachte ontwikkelingsleeftijd tussen 1 en 42 maanden en een cognitieve en/of functionele beperking. Deze aanvulling maakt de Bayley-III-NL uitermate geschikt voor gebruik in onder meer de gehandicaptenzorg of in een revalidatiesetting, waar vaak sprake is van een gecombineerde beperking op bijvoorbeeld zowel visueel als motorisch gebied. De SNA bestaat uit een aangepaste afnameinstructie en aangepast testmateriaal bedoeld voor kinderen met ofwel communicatieve, ofwel motorische ofwel visuele problemen. Het aangepaste materiaal wordt gebruikt naast het materiaal van de standaardversie. De SNA heeft een aparte handleiding en scoreformulier. De normen van de standaardversie worden gebruikt voor het beoordelen en interpreteren van de scores. 

In de praktijk
De Bayley-III-NL testkit bestaat uit een grote hoeveelheid testmateriaal. Voor elke te testen leeftijd is er passend materiaal. De materialen zijn robuust, kleurrijk en spreken de kinderen over het algemeen aan. Waar het bij de BSID-II-NL nog weleens voorkwam dat materiaal minder geschikt was voor kinderen met motorische of visuele beperkingen is dat bij de Bayley-III-NL veel minder het geval. Door de aanvullingen op het standaardmateriaal uit de Special Needs Addition wordt de invloed van deze beperkingen op de prestaties op de test geminimaliseerd. Zo is er voor kinderen met visuele problemen onder meer een apart stimulusboek met grotere afbeeldingen, en is er gezorgd voor materiaal met grotere kleurcontrasten. Voor kinderen met motorische problemen is materiaal groter gemaakt, en hebben sommige materialen een extra handvat gekregen waardoor het materiaal makkelijker gehanteerd kan worden. Tijdens de afname volgt het testmateriaal elkaar vlot op. Tevens wordt hetzelfde materiaal bij verschillende items door de test heen op een andere manier gebruikt. Het is dus belangrijk dat de testleider goed op de hoogte is van wanneer hij welk testmateriaal op welke manier moet inzetten en welke instructies daarbij moeten worden gegeven. In de afnamehandleiding staat dit uitgebreid beschreven en ook op het scoreformulier staat per item in steekwoorden aangegeven welk materiaal moet worden gebruikt en welke taak er van het kind wordt verwacht. Om de informatie op het scoreformulier adequaat te kunnen interpreteren is een gedegen kennis van de handleiding echter noodzakelijk. Om de Bayley-III-NL op een adequate manier af te kunnen nemen is het dus van het grootste belang dat de testleider zich voorafgaand aan het afnemen van de test vertrouwd maakt met het testmateriaal en de testprocedure, zodat hij of zij zich tijdens de afname erop kan toeleggen optimale voorwaarden voor het kind te creëren om de test te maken. Het is in dit licht ook raadzaam om voorafgaand aan de afname per item het te gebruiken testmateriaal te verzamelen en klaar te leggen, zodat dit tijdens de afname snel bij de hand is. Houd het materiaal echter wel buiten bereiken van het kind (bijvoorbeeld in de testkoffer), om een gestructureerde afname te waarborgen. Anders dan de BSID-II-NL werkt de Bayley-III-NL met afbreek- en omkeerregels. Dit maakt de testafname een stuk overzichtelijker en vaak ook minder belastend voor het kind wat getest wordt. Immers waar het bij de BSID-II-NL noodzakelijk was de gehele serie van items behorend bij een leeftijdsniveau af te nemen, alvorens er bepaald werd of er moest worden teruggegaan naar een eerder niveau, afgebroken, of doorgegaan naar een later niveau, kan er nu worden volstaan met het tellen van het aantal opeenvolgende nulscores om te bepalen of er moet worden omgekeerd of moet worden afgebroken. Voor de scoring van de items is het tijdens de afname belangrijk dat de testleider continue observeert hoe het kind reageert op het testmateriaal, wat hij of zij hiermee doet en hoe hij of zij ouders en/of de testleider hierbij betrekt. Dit omdat er soms nuanceverschillen zijn in wanneer een item wel of niet mag worden gescoord. Door aantekeningen te maken en later in de afnamehandleiding op te zoeken of een score mag worden toegekend of niet kan de testprocedure echter vlot blijven verlopen en komt de nauwkeurigheid van scoren niet in gevaar. Het scoren en interpreteren van de resultaten is vervolgens relatief simpel. Er wordt per subschaal een ruwe score bepaald door alle positieve scores bij elkaar op te tellen, naar aanleiding hiervan kunnen vervolgens geschaalde scores, indexscores, percentielscores en groeiscores worden bepaald, evenals een ontwikkelingsleeftijdequivalent. Er is een digitaal scoringsprogramma beschikbaar om deze scores te kunnen berekenen, maar ook handmatig zijn de scores gemakkelijk uit de handleiding te halen en te interpreteren. 

Persoonlijke ervaringen
Persoonlijk zie ik de Bayley-III-NL als een nulmeting van waaruit voortgeborduurd kan worden wat betreft aanvullende diagnostiek of behandeling. Aan de hand van de resultaten kan een vervolgonderzoek worden aangevraagd bij bijvoorbeeld een fysiotherapeut of logopedist. Ook kan er zo nodig, en afhankelijk van de leeftijd van het kind, worden gekozen om een nadere niveaubepaling te doen met de SON-R 2 ½ -7 of de WPPSI-III-NL. Zo kan een completer beeld worden verkregen van de cognitieve capaciteiten van een kind en op welke gebieden de sterktes/zwaktes liggen. De SON-R en de WPSSI-III-NL kunnen echter pas worden ingezet bij kinderen vanaf 2 jaar en 6 maanden oud. Voor de jongere kinderen zie ik de Bayley-III-NL als leidend in het bepalen van een cognitief ontwikkelingsniveau. Door de test regelmatig uit te voeren kan de ontwikkeling van een kind tevens goed worden gevolgd. Om de Bayley-III-NL adequaat af te kunnen nemen is het van belang dat de testleider kennis van testafnames heeft verkregen door een opleiding tot psychodiagnostisch medeweker, testassistent, orthopedagoog of psycholoog. Daarnaast is het belangrijk dat de testleider bekend is met het materiaal. Enkele keren meekijken wanneer de Bayley-III-NL door een ander af wordt genomen, voordat je zelf gaat testen, is ten zeerste aan te raden. Ook ervaring met het testen van jonge kinderen is naar mijn idee een vereiste. Er is mijns inziens geen ander testinstrument voor handen om de ontwikkeling van jonge kinderen beter in kaart te brengen dan de Bayley-III-NL. De Bayley-III-NL geeft een betrouwbaar beeld van de ontwikkeling van een kind. Dit is een beeld wat doorgaans aansluit op de inschatting van het niveau van een kind op basis van klinische blik, ervaring van jezelf en ervaring van andere begeleiders/behandelaars van het kind. Ook ouders geven vaak aan zich te herkennen in het geschetste beeld. Ten opzichte van de BSID-II-NL vind ik de Bayley-III-NL gebruiksvriendelijker, beter differentiëren (op de verschillende ontwikkelingsgebieden) en aansprekender qua materiaal voor de kinderen. Ook de SNA is een reden om voor de Bayley-III-NL te kiezen, met name wanneer je, zoals ik, werkt met kinderen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. 

Conclusie
De Bayley-III-NL kan met recht een verbetering van zijn voorganger, de BSID-II-NL, genoemd worden. Door de meer gerichte opdeling van de items in verschillende subschalen kan de ontwikkeling van jonge kinderen specifieker en doelgerichter in kaart worden gebracht. Dit maakt het mogelijk om een genuanceerd beeld te geven van een eventuele ontwikkelingsachterstand (op welk gebied manifesteert deze zich voornamelijk?) en daarmee ook om gerichte behandeldoelen op te stellen. Ook de Special Needs Addition als aanvulling op de standaardprocedure draagt hieraan bij. Zowel het materiaal, als de afname- en scoringshandleiding maken de test gebruiksvriendelijk. Voor een adequate afname van de Bayley-III-NL is een goede voorbereiding echter onmisbaar; de testleider dient goed vertrouwd te zijn met het testmateriaal, de doelgroep en de instructies. De Bayley-III-NL is uitermate geschikt om een ontwikkelingsachterstand op te sporen, dan wel uit te sluiten, het draagt bij aan de diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen en biedt een handvat voor het opstellen en evalueren van behandelplannen voor jonge kinderen. Al met al maakt dit de Bayley-III-NL een uniek en onmisbaar instrument in vroegdiagnostiek en vroegsignalering.

Merel ter Beek
bestuurslid van Sectie Het Jonge Kind (NIP)