Onderzoek bij vermoeden van een LVB bij volwassenen

Kinderen ontwikkelen zich allemaal anders, de een wat sneller dan de ander. Op jonge leeftijd is vaak moeilijk te zeggen of er al sprake is van een achterstand. Soms kan een kind al haar/zijn energie richten op het ontwikkelen van een bepaalde vaardigheid, zoals lopen of praten, wat dan even ten koste gaat van de ontwikkeling op een ander gebied. Een achterstand kan dan later weer worden ingehaald. Als er echter sprake is van ‘significante beperkingen in zowel intellectueel functioneren als in adaptieve vermogens’, en die beperkingen zijn vóór de leeftijd van 18 jaar ontstaan, spreken we van een verstandelijke beperking. In deze white paper neemt André Rietman ons mee in de uitdagingen in de diagnostiek van een ontwikkelingsachterstand bij kinderen en jongeren.

LVB-problematiek is een complex geheel. Meerdere kind- en omgevingsfactoren spelen een rol in het ontstaan en het in stand houden van de problemen van een kind in het gezin en/of op school.

In de loop van de 20e eeuw lieten de prestaties van de populatie op intelligentietests een progressieve toename zien in verschillende delen van de wereld. Professor James Flynn heeft als eerste onderzoek gedaan naar en bewijs geleverd voor deze theorie, waardoor het fenomeen nu wereldwijd bekend staat als het “Flynn-effect”. In deze whitepaper wordt de meest recente stand van zaken rondom het Flynn-effect besproken. Er wordt onder andere uitgelegd wat het Flynn-effect precies is, wat de oorzaak van dit effect is en welke invloed het Flynn-effect heeft op de ontwikkeling van psychologische tests.

"Hoe meer het emotionele welzijn wordt belast, hoe groter de kans dat latente problemen - zoals dyslexie of ADHD – de kop opsteken.” - Dr. André Rietman  Lees het interview met Dr. André Rietman waar hij ingaat op het belang van het in kaart brengen van emotioneel welzijn op school, hoe omgevingsstimuli het gedrag van leerlingen in de klas kunnen beïnvloeden en hoe onderwijsprofessionals kinderen en jongeren kunnen ondersteunen bij emotionele problemen op school.

Ontdek de visie van gedragswetenschapper en Bayley-expert Selma Ruiter op vroege screening voor ontwikkelingsachterstanden.

Maak jij optimaal gebruik van onze cognitieve tests voor kinderen en adolescenten? In dit artikel met veel gestelde vragen beantwoorden onze consultants vragen over tests voor het vaststellen van cognitieve achterstanden, vragen over de interpretatie van testresultaten, vragen over verschillen tussen de WISC-V-NL en de IDS-2, vragen over leeftijdsequivalenten, en vragen over digitale afname en scoring.​

Het beoordelen van het cognitief functioneren bij kinderen is een complex proces voor clinici . Verschillende stoornissen hebben dezelfde symptomen, omgevingsfactoren kunnen de interpretatie van testresultaten bemoeilijken of in sommige gevallen is er een gebrek aan geschikte tests. In dit artikel vind je informatie over veelvoorkomende uitdagingen waar psychologen mee te maken krijgen bij het meten van cognitieve vaardigheden en suggesties voor recente publicaties die ondersteuning kunnen bieden bij het diagnostisch onderzoek.

Alleen al in 2015 zijn er vele mensen uit diverse landen naar Nederland toe gekomen om oorlog te ontvluchten en hier onderdak en een betere toekomst te vinden. Het gaat hierbij onder andere om, deels niet-begeleide kinderen en jongeren die in het Nederlandse onderwijs geïntegreerd moeten worden en weer een normaal dagelijks leven moeten gaan leiden. Gezien deze situatie staan veel professionals voor een uitdaging: Hoe kan ik intelligentie onafhankelijk van taal en cultuur meten? In deze white paper gaan we in op de vraag: Hoe kan intelligentie onafhankelijk van taal en cultuur worden gemeten?

Sinds de komst van de DSM-5 is de definitie van een verstandelijke beperking ingrijpend veranderd. De IQ-cijfers zijn uit de criteria gehaald. De ernst van de verstandelijke beperking wordt nu vastgesteld op basis van de ernst van de problemen in het adaptief functioneren. Adaptieve tekortkomingen bepalen immers of en welke ondersteuning er nodig is. Een ander criterium voor een verstandelijke beperking is dat de problemen in de ontwikkelingsperiode ontstaan moeten zijn. Lees in dit artikel van Femke Jonker over het herkennen van een LVB in de forensische context.

De WAIS-IV-NL is een diagnostisch instrument dat veelal ingezet zal worden bij personen met een vermoeden van een klinische stoornis of beperking. Bij deze personen kan echter bepaalde problematiek spelen die de afname en de betrouwbaarheid van de WAIS-IV-NL beïnvloedt.

Aan de hand van een casus over Amirah, een 13-jarig Syrisch meisje met schoolse problemen, beschrijft gedragswetenschapper Noortje Hoogervorst het gebruik van de RAVEN'S 2 om het cognitief vermogen goed in kaart te kunnen brengen bij nieuwkomers.

Er zijn reeds meerdere neurologische en psychiatrische complicaties als gevolg van COVID-19 gerapporteerd. Een overzicht van de klinische en epidemiologische literatuur toont de hoge frequentie (15 tot 80% van de gevallen, afhankelijk van het onderzoek), de grote variabiliteit van deze complicaties en het feit dat ze soms ruim zes maanden na herstel van de ziekte nog aanhouden. Deze complicaties kunnen invloed hebben op het geheugen, taal, executieve functies en aandacht. Een overzicht van de literatuur en aanbevelingen voor klinisch onderzoek.

Alles over het CHC-model inclusief handige teksten om te gebruiken voor verslaglegging.

De Vineland Adaptive Behavior Scales 3th Edition– Nederlandstalige bewerking (Vineland-3-NL) is een instrument om adaptief gedrag in kaart te brengen op de domeinen Communicatie, Dagelijkse Vaardigheden, Sociale Vaardigheden en Relaties, Motoriek en Probleemgedrag. De Vineland-3-NL (Sparrow, Cicchetti & Saulnier, 2021) bestaat uit verschillende vragenlijsten, is geschikt voor alle leeftijden en is beschikbaar in zowel een uitgebreide als verkorte versie. Het instrument is een Nederlandstalige bewerking van de Amerikaanse Vineland-3 en wordt uitgegeven met Amerikaanse normen. In deze whitepaper wordt uitgebreide informatie gegeven over de Vineland-3-NL.

Bij de doelgroep mensen met een verstandelijke beperking worden regelmatig de vragenlijsten AVZ, DVZ, SGZ, SMZ, SRZ en TVZ gebruikt. Deze instrumenten zijn al behoorlijk verouderd. Een up-to-date alternatief voor deze vragenlijsten is de Vineland-3-NL Adaptive Behavior Scales 3th Edition – Nederlandstalige bewerking (Vineland-3-NL). De Vineland-3-NL brengt adaptief gedrag in kaart op de kerndomeinen Communicatie, Dagelijkse vaardigheden en Sociale vaardigheden en relaties. Naast de drie kerndomeinen zijn er nog twee optionele domeinen die afgenomen kunnen worden; Motoriek en Probleemgedrag. In deze whitepaper wordt op schaal- en itemniveau een vergelijking gemaakt tussen de verouderde instrumenten en de Vineland-3-NL.

In deze whitepaper wordt een samenvatting gegeven van het normeringsonderzoek dat gedaan is naar de WAIS-IV-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden het onderzoek en de resultaten van het validiteits- en betrouwbaarheidsonderzoek besproken. Dit is gedaan opdat (aankomende) gebruikers van de WAIS-IV-NL bekend zijn met de psychometrische eigenschappen van de WAIS-IV-NL en zij bij het interpreteren van de resultaten van cliënten hiermee rekening kunnen houden. In de tekst worden ook enkele aanbevelingen gegeven over hoe om te gaan met de gevonden resultaten.

In deze whitepaper zal een uiteenzetting worden gegeven van de belangrijkste verschillen tussen de WISC-IIIINL en de WISC-V-NL. Aan de orde komen onder andere de structurele verschillen tussen beide testversies. Tevens worden belangrijke verschillen besproken in bijvoorbeeld de afnameprocedure en de subtestinhoud.

Om een beter inzicht te krijgen in de leeromstandigheden van kinderen en om hen adequate ondersteuning te kunnen bieden, wordt bij kinderen vaak onderzoek gedaan met gestandaardiseerde testinstrumenten. In dit artikel gaan we dieper in op wat de WISC-V hierin kan bijdragen. We bespreken ook de beperkingen van de WISC-V en waarom de test geen volledig beeld geeft van eventuele taalproblemen.

Er gaat in de praktijk van kinderpsychiater Lieve Swinnen geen dag voorbij zonder dat een ouder de opmerking maakt dat zoon- of dochterlief met smartphone en computer vergroeid lijkt. Net zoals je je kind leert zich op een veilige manier in het verkeer te bewegen – stap voor stap – kun je je kind leren omgaan met de digitale wereld. Dat doe je zo: voordoen, samen ontdekken, coachen en loslaten. Tien handvatten die je op weg helpen.

Voor elk psychologisch meetinstrument rijst de vraag in hoeverre het instrument bruikbaar is bij klinische doelgroepen. Voor welke doelgroep is het instrument geschikt en welke problemen komt men tegen bij het afnemen van het instrument bij een persoon met een stoornis of beperking. Kan het instrument bij hen op gestandaardiseerde wijze afgenomen worden en wat zeggen de resultaten over een individu met een specifieke problematiek?

De Bayley Scales of Infant and Toddler Development-Third Edition-Nederlandse versie (Bayley-III-NL) is de opvolger van de Bayley Scales of Infant Development-Second EditionNederlandse versie (BSID-II-NL). De test is geschikt om de vroegkinderlijke ontwikkeling te beoordelen van kinderen van 16 dagen tot en met 42 maanden en 15 dagen oud.

In 2014 is de Bayley-III-NL (Van Baar, Steenis & Verhoeven) verschenen, met de daarbij behorende vragenlijsten voor het bepalen van de sociaal-emotionele ontwikkeling en het adaptief gedrag. Na het verschijnen kwam al spoedig de vraag waarom er voor de Bayley-III-NL hoofdschalen wel ontwikkelingsleeftijdsequivalentenscores (OLE-scores) verkrijgbaar zijn en voor de vragenlijsten niet. In deze whitepaper wordt antwoord gegeven op die vraag en wordt een alternatief geboden om de sociaal-emotionele ontwikkeling en het adaptief gedrag van het kind weer te geven. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van de p90-waarden. Deze p90-waarden staan in deze whitepaper.

In deze whitepaper worden enkele onderzoeken en resultaten besproken van het standaardisatie -onderzoek dat gedaan is voor de Bayley-III-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden de methode en de resultaten van het validiteits- en betrouwbaarheidsonderzoek besproken. Dit zodat (aankomende) gebruikers van de Bayley-III-NL bekend zijn met de psychometrische eigenschappen van de Bayley-III-NL en zij bij het interpreteren van de resultaten van cliënten hier rekening mee kunnen houden.

In deze whitepaper wordt een samenvatting gegeven van het normeringsonderzoek dat gedaan is naar de WISC-V-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden delen van het onderzoek en de resultaten van het betrouwbaarheids- en validiteitsonderzoek globaal besproken.

In deze whitepaper wordt eerst ingegaan op de mogelijkheid tot het afwijken van de gestandaardiseerde afname en het aanpassen ervan ten behoeve van gebruik bij cliënten met speciale behoeften. Vervolgens wordt specifiek ingegaan op de mogelijkheden en beperkingen van het inzetten van de WISC-V-NL bij cliënten met een taalprobleem.

Lees in deze white paper alles over de equivalentiestudie van de digitale en papieren WPPSI-IV-NL.

Dit artikel gaat in op de (nieuwe) eigenschappen van de meest recente versie van ’s Werelds meestgebruikte, non-verbale screener voor de algemene intelligentie.

Iedereen die weleens een intelligentieonderzoek verricht, is bekend met de brede keuze aan beschikbare tests, waarbij de onderzoeker zich steeds de vraag stelt: wat is precies mijn onderzoeksvraag en met welke test kan ik die onderzoeksvraag het best beantwoorden? Noortje Hoogervorst vertelt in dit artikel over de Raven’s 2 en de inzetbaarheid bij nieuwkomers.

In 2012 is de RAKIT-2 op de markt gekomen, de herziene editie van de RAKIT. Naar deze herziene versie is een uitgebreid onderzoek gedaan: er is data verzameld om nieuwe normen te genereren en er is betrouwbaarheids- en validiteitsonderzoek gedaan. In deze white paper worden de resultaten van deze onderzoeken beschreven.

In oktober 2012 is de RAKIT-2 op de markt verschenen, een herziening van de RAKIT, de Revisie Amsterdamse Kinder Intelligentie Test (Bleichrodt, Drenth, Zaal & Resing, 1984). In deze whitepaper worden de redenen om de test te herzien beschreven, evenals de wijzigingen ten opzichte van de oude RAKIT op subtest- en factorniveau. Ook indien u niet bekend bent met de oude RAKIT, biedt deze whitepaper een goed overzicht van de meetpretentie van de RAKIT-2 met de onderliggende subtests en factoren.

Na lang wachten is het bijna zover: de WPPSI-IV-NL staat op het punt om uitgegeven te worden. In de VS, waar de voor ons zo nieuwe test al een tijd wordt gebruikt, zijn ze echter al gevorderd met de ontwikkeling van de vijfde versie van de WPPSI. De conclusie dat Nederland achterloopt op het gebied van testontwikkeling in vergelijking met de VS is dan snel getrokken. Maar is dit ook echt zo? En hoe komt het dat het zo lang duurt voordat een nieuwe test in het Nederlands beschikbaar is? In dit artikel nemen we je mee in de wereld van testontwikkeling, en leggen we van begin tot eind uit hoe onze tests tot stand komen in samenwerking met experts uit het veld. Om het geheel concreet te maken gebruiken we de WPPSI-IV-NL als voorbeeld.

In dit technische rapport wordt de mogelijkheid besproken om naast de indexscores uit de handleiding van de WAIS-IV-NL een extra indexscore te berekenen op basis van de scores behaald op de WAIS-IV-NL. Dit is vooral interessant bij cliënten met ADHD, traumatisch hersenletsel of dementie. Bij deze cliënten kunnen moeilijkheden met werkgeheugen en verwerkingssnelheid resulteren in een lager TIQ dan bij personen zonder neuropsyschologische problemen en geeft het TIQ daarom mogelijk geen goede indicatie van hun algemeen cognitief functioneren.

De WPPSI-IV-NL heeft net als de WISC-V-NL naast de primaire indexen ook aanvullende indexen. Deze aanvullende indexen zijn toegevoegd om te gebruiken in specifieke praktische en klinische situaties. In dit white paper wordt uitgelegd welke aanvullende indexen er zijn en in welke situaties ze ingezet kunnen worden.

Ten behoeve van de COTAN-beoordeling is met betrekking tot een drietal psychometrische onderwerpen extra informatie aangeleverd, die niet in de handleiding is opgenomen. In deze paper worden deze gegevens ook voor WISC-V-NL gebruikers beschikbaar gemaakt.